Σταύρος Μαριάδης>Οικονομική κρίση, εθελοντισμός και οι συνεταιρισμοί

Οι σχετικές με τον εθελοντισμό σκέψεις μου -που ακολουθούν και αφορούν πολυάριθμες δοκιμαζόμενες ομάδες συμπολιτών μας- ταπεινά φρονώ πως μόνο πολύτιμες μπορούν να αποβούν.Η επαχθής οικονομική κρίση, όπως ήταν φυσικό...

οδήγησε μεταξύ άλλων και στη συγκρότηση εθελοντικών κινήσεων πολιτών για την καθ’ οιονδήποτε τρόπο αντιμετώπισή της.

Γράφει ο 

Σταύρος Μαριάδης 

Ως πιο δυναμική κίνηση προβάλλει εκείνη των ακτιβιστών, που δρουν σε πλατείες και αλάνες των πόλεων, όπου φέρνουν σε άμεση συναλλαγή, χωρίς μεσάζοντες, παραγωγούς και καταναλωτές. 

Οι οποίοι τα βρίσκουν αβίαστα μεταξύ τους και καρπώνονται οι ίδιοι τα ανεξέλεγκτα κέρδη των μεσαζόντων, που δικαιωματικά τους ανήκουν. 

Οι πρώτοι ακτιβιστές, όπως είναι γνωστό, ξεκίνησαν πέρυσι τέτοιον καιρό με το «κίνημα της πατάτας» από την Κατερίνη και στη συνέχεια επεκτάθηκαν σ’ όλες σχεδόν τις γωνιές της Ελλάδας. 

Και επέμειναν οι ακτιβιστικές κινήσεις δυναμικά και θεαματικά για μεγάλο διάστημα. Κάπου όμως κόπασε ο πρώτος ενθουσιασμός και ο «θεαματικός» ακτιβισμός στους ξέφωτους χώρους εκτονώθηκε αισθητά, και μοιραία -εκτιμώ- θα καταλήξει άνευ αποτελέσματος. 

Προφανώς αυτό ήταν το «βεληνεκές» του -κατ’ εμέ ίσως και η αποστολή του-, δηλαδή η «αφύπνιση» παραγωγών και καταναλωτών ως προς τον, σε βάρος τους, «αφαιμακτικό» ρόλο των μεσαζόντων. Και ήταν σημαντικότατη η ΑΦΥΠΝΙΣΗ αυτή. 

Πέραν αυτής όμως, λογικά δεν θα μπορούσε να περιμένει κανείς τίποτε περισσότερο. Το είχαμε δηλώσει και τότε δημόσια. Και αυτό, γιατί είναι παντελώς ακατόρθωτο με τις -όποιες- ακτιβιστικές δράσεις να δοθεί μια μόνιμη λύση στο αιώνιο πρόβλημα των μεσαζόντων. 

Οι μεσάζοντες είναι σαν το «εφτάψυχο ζιζάνιο» -την αγριάδα- που για να το εξολοθρεύσεις τελεσίδικα πρέπει να σκάψεις βαθιά και επιμελημένα. Εξάλλου κι αυτοί, ευνοημένοι από το καπιταλιστικό σύστημα, έχουν αναδειχθεί από την αρχή ως ένας ισότιμος με τους άλλους επαγγελματικός θεσμός(!). 

Επομένως, αν οι ακτιβιστικές κινήσεις πολιτών πιστεύουν ότι -χωρίς τη μετουσίωσή τους σε θεσμικούς φορείς- θα εξαλείψουν τους μεσάζοντες, εικάζω ότι πλανώνται πλάνην οικτράν ή ότι αυταπατώνται. Και το χειρότερο: αποπροσανατολίζουν και όλους τους ανενημέρωτους πολίτες, που ελπίζοντας «στον αέρα» τους ακολουθούν μάταια. 

Ούτε και ο παράλληλος ακτιβισμός (κοινωνικά παντοπωλεία) που εκδηλώνεται από κάποιους δημάρχους και τις άλλες γνώριμες κινήσεις ανά τη χώρα θα μπορέσει να αντιμετωπίσει οριστικά τους σκληροτράχηλους μεσάζοντες. 

Ταπεινά φρονώ πως θα ήταν σκοπιμότερο οι ευαισθητοποιημένοι δήμαρχοι και οι άλλοι καλοπροαίρετοι ακτιβιστές την προσπάθειά τους αυτή να τη μετουσιώσουν άμεσα σε απόλυτα γόνιμη πράξη. 

Δηλαδή, μέσα από ειδικά σεμινάρια να προετοιμάσουν άμεσα τους ήδη σε εγρήγορση ευρισκόμενους δημότες για τη δημιουργία μόνιμων θεσμικών μορφών οικονομικής οργάνωσής τους -καταναλωτικών συνεταιρισμών- απέναντι στους μεσάζοντες. 

Διακονώντας τον χώρο των συνεταιρισμών θεωρητικά αλλά και στην πράξη (υπήρξα και ενεργό μέλος συνεταιρισμού) επί 40 και πλέον χρόνια, αισθάνομαι «αρκούντως επαρκής» σε γνώση και σε πείρα ώστε να μπορώ αβίαστα να προσθέσω και το ακόλουθο: Ότι με το να συνεχίζουμε τον όποιο ακτιβισμό συντηρούμε (αλίμονο) το κατεστημένο των μεσαζόντων. 

Μεσάζοντες, που διαρκούσης της κρίσης «ξαποσταίνουν» και μοιραία μετά την κρίση θα ξαναπάρουν τη σκυτάλη, για να συνεχίσουν το λεηλατικό έργο τους σε βάρος των αιωνίων θυμάτων τους, παραγωγών και καταναλωτών, μέχρι την... επόμενη κρίση. 

Αν βέβαια τα θύματά τους εξακολουθήσουν να μένουν ανοργάνωτα. Οι παραγωγοί και οι καταναλωτές λοιπόν πρέπει να το χωνέψουν καλά ότι οι μόνοι φορείς που μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά όλους τους μεσάζοντες -από τους ευκαιριακούς κερδοσκόπους μέχρι και τα σκληρά καρτέλ- είναι αναμφισβήτητα μόνο οι θεσμικά οργανωμένοι συνεταιρισμοί τους (αγροτικοί και καταναλωτικοί). 

Σε μια απευθείας συναλλαγή μεταξύ αυτών δεν μένει πλέον κανένας «ξέφραγος» χώρος για τον οποιονδήποτε παρασιτικό παράγοντα. Και εννοούμε τους γνήσιους συνεταιρισμούς και όχι εκείνους που λειτούργησαν πολύπλευρα ανορθόδοξα, κυρίως από τη μεταπολίτευση και εντεύθεν, και απαξίωσαν σφόδρα στα μάτια του κόσμου το ελληνικό συνεταιριστικό κίνημα. 

Για τη δημιουργία όμως τέτοιων συνεταιρισμών, ο απόλυτα απαραίτητος παράγοντας, που μπορεί να συμβάλει καθοριστικά, είναι η παροχή ολοκληρωμένης συνεταιριστικής παιδείας στους «εν δυνάμει» συνεταιριστές-μέλη. Εδώ λοιπόν πρέπει να γυρίσουμε σελίδα. Και από τον εθελοντισμό-ακτιβισμό της «πρώτης γενιάς», που έχει επιτελέσει την όποια αποστολή του, να περάσουμε χωρίς ολιγωρίες στον εθελοντισμό της «δεύτερης γενιάς». 

Σ’ αυτήν «επιβάλλεται» να ενταχθούν δυναμικά οι γνήσιοι και όχι οι «εξ αγχιστείας-αυτοδίδακτοι» θεωρητικοί δάσκαλοι συνεργατιστές, προκειμένου να διδάξουν την ορθόδοξη συνεταιριστική θεωρία. Διότι χωρίς αυτήν -ας μη διασπείρονται πλέον άλλες κοροϊδίες- δεν είναι δυνατό να στεριώσουν ποτέ και σε κανέναν χώρο βιώσιμοι συνεταιρισμοί. 

Δράττομαι λοιπόν της ευκαιρίας να δηλώσω ως πρώτος εθελοντής δάσκαλος. Πρόθυμος να συμβάλω ολοκληρωμένα στη δημιουργία του όποιου συνεταιρισμού, όπου και αν κληθώ.

*δρος, ομ. καθηγητής του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, συνεργατιστής, συγγραφέας